Unia Europejska (UE) to gospodarczo-polityczny związek demokratycznych państw europejskich. W chwili obecnej w skład państw członkowskich wchodzi 28 państw, w tym Polska od 1 maja 2004 roku.
Podstawą zjednoczenia się krajów europejskich jest wspólna w znacznej części historia i kultura narodów zamieszkujących Europę. 18 kwietnia 1951 roku podpisując Traktat Paryski, 6 państw: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy, utworzyły nową organizację pod nazwą Europejska Wspólnota Węgla i Stali. Celem tej organizacji było utworzenie wspólnej puli produkcji węgla i stali, która miała zapobiec wojnie gospodarczej. Plan stworzony został przez Jeana Monneta, a wprowadzony przez francuskiego ministra spraw zagranicznych Roberta Schumana. 9 maja 1950 roku Robert Schuman przedstawił propozycję utworzenia organizacji europejskiej, deklarując tym samym, iż jest ona niezbędna do utrzymania stosunków mięzynarodowych. Deklaracja Schumana została uznana za początek powstania UE. A dzień ogłoszenia tej deklaracji obecnie stał się Dniem Europy.
7 lutego 1992 r. został podpisany traktat z Maastricht, na mocy którego 1 listopada 1993 r. powstała Unia Europejska. W Maastricht mocno rozszerzono zakres wspólnej polityki gospodarczej oraz powstanie Unii Gospodarczo-Walutowej (w 1999 roku doprowadziło do wprowadzenia wspólnej waluty EURO). Integrację wzmocniono o politykę zagraniczną, politykę bezpieczeństwa wewnętrznego, militarnego i administrację. W 1997 roku traktat amsterdamski częściowo zmianił i rozszerzył ustalenia z Maastricht, a 26 lutego 2001 roku traktat nicejski powołał Kartę praw podstawowych, która miała gwarantować prawa człowieka i swobody obywatelskie.
16 kwietnia 2003 roku w Atenach traktatem akcesyjnym poszerzono Unię o kolejne państwa. 1 maja 2004 roku nastąpiła czwrta fala rozszerzenia, w tym o państwa: Estonię, Łotwę, Litwę, Polskę, Czechy, Słowację, Węgry, Słowenię, Maltę oraz Cypr.
W chwili obecnej Unia Europejska składa się z 28 państw członkowskich. Członkiem UE może zostać tylko wolne, niepodległe, suwerenne, demokratyczne państwo europejskie. Nowe wstępujące państwa muszą spełniać:
– szereg kryteriów dotyczących gospodarki, polityki, praw człowieka zapisanych w kryteriach kopenhaskich;
– w pełni zaakceptować zasadę pierwszeństwa prawa wspólnotowego nad prawem krajowym;
– jako państwo ma posiadać sprawną administrację i sądownictwo zdolne do egzekwowania prawa unijnego i akty prawne UE.
Lista państw wchodzących w skład UE i daty wstąpienia:
- Austria – 1 stycznia 1995 roku;
- Belgia – 25 marca 1957 roku;
- Bułgaria – 1 stycznia 2007 roku;
- Chorwacja – 1 lipca 2013 roku;
- Cypr – 1 maja 2004 roku;
- Czechy – 1 maja 2004 roku;
- Dania – 1 stycznia 1973 roku;
- Estonia – 1 maja 2004 roku;
- Finlandia – 1 stycznia 1995 roku;
- Francja – 25 marca 1957 roku;
- Grecja – 1 stycznia 1981 roku;
- Hiszpania – 1 stycznia 1986 roku;
- Holandia – 25 marca 1957 roku;
- Irlandia – 1 stycznia 1973 roku;
- Litwa – 1 maja 2004 roku;
- Luksemburg – 25 marca 1957 roku;
- Łotwa – 1 maja 2004 roku;
- Malta – 1 maja 2004 roku;
- Niemcy – 25 marca 1957 roku;
- Polska – 1 maja 2004 roku;
- Portugalia – 1 stycznia 1986 roku;
- Rumunia – 1 stycznia 2007 roku;
- Słowacja – 1 maja 2004 roku;
- Słowenia – 1 maja 2004 roku;
- Szwecja – 1 stycznia 1995 roku;
- Węgry – 1 maja 2004 roku;
- Wielka Brytania – 1 stycznia 1973 roku;
- Włochy – 25 marca 1957 roku.
Państwa kandydujące do członkowska UE to: Albania, Czarnogóra, Islandia, Macedonia, Serbia, Turcja.
Unia Europejska jest tworem kilkunastu państw i stanowi ewenement na światowej arenie międzynarodowej. Posiada cechy zarówno organizacji międzynarodowej, konfederacji czy nawet państwa federalnego. Cele Unii w myśl artykułu 3 Traktatu o Unii Europejskiej to min.:
– mówić jednym głosem w sprawach gospodarczych, politycznych i społecznych;
– rozwijać obszar bezpieczeństwa narodów, wolności i sprawiedliwego traktowania każdego człowieka;
– ujednolicić struktury gospodarcze i wyrównanie rozwoju gospodarczego regionów;
– dążyć do stworzenia obywatelstwa europejskiego i rozwijać w nich wartości europejskie;
– promocję ekonomicznego i społecznego postępu poprzez zacieśnianie więzi gospodarczej i likwidowanie barier w obrocie handlowym pomiędzy państwami europejskimi;
– polepszyć standard życia swoich rodaków.
Budżetem Unii są środki pieniężne gromadzone przez państwa członkowskie i stanowią zasoby własne UE. Źródłem wpływów do budżetu są cło, podatek od towarów i usług, podatek narodowy brutto, kary finansowe i inne podatki.
Administarcja Unii Europejskiej składa się z kilku instytucji:
– Komisja Europejska: organ wykonawczy UE, nadzorujący prace wszystkich jej agencji i zarządzający jej funduszami. Jej główną siedzibą jest Bruksela.
– Rada Unii Europejskiej: główny organ decyzyjny Unii Europejskiej. Prezydencja Rady przypada co pół roku na kolejne państwo członkowskie.
– Parlament Europejski: instytucja Unii Europejskiej będąca odpowiednikiem jednoizbowego parlamentu. Oficjalną siedzibą Parlamentu jest Strasburg.
– Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej: instytucja sądownicza UE i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, z siedzibą w Luksemburgu i składa się z trzech organów sądowniczych: Trybunału Sprawiedliwości, Sądu i Sądu do spraw Służby Publicznej.
– Rada Europejska: instytucja Unii Europejskiej mająca za zadanie wyznaczanie kierunków jej rozwoju i polityki. Głównym zadaniem Rady Europejskiej jest nadawanie impulsów do rozwoju i określanie ogólnych kierunków i priorytetów politycznych. Przewodniczącym Rady Europejskiej tej kadencji jest Donald Tusk.
Prawo unije ma pierwszeństwo przed prawem obowiązującym w danym kraju. Nad przestrzeganiem prawa czuwa system sądownictwa i administracja państw członkowskich.
Jak widać Unia Europejska to skomplikowany twór, który dba o nasze prawa, chroni swobód obywatelskich i pomaga w trudnych dla państwa momentach.
